α έ ρ α ! ! !: ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ - ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΟΡΣΙΚΗΣ

Σάββατο 17 Αυγούστου 2013

ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ - ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΟΡΣΙΚΗΣ

Ποια ήταν πραγματικά

η «Τερέζα» της Κορσικής

που έζησε τον μεγάλο

έρωτα με τον Δραγούμη

Του Δημοσθένη Κούκουνα

Εκείνοι που ασχολούνται με την ιστορική έρευνα, συχνά έρχονται αντιμέτωποι με ένα μεγάλο δίλημμα: Πρέπει να αποκαλύπτουν ορισμένα μυστικά, που μπορεί να έχουν προσωπικό χαρακτήρα, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να έχουν συντελέσει στη διαμόρφωση της ιστορίας, έστω και σε παράπλευρο δρόμο ή έστω μόνο για να κριθεί το ιστορικό πρόσωπο περί ου ο λόγος;

Ίων Δραγούμης

Αυτό το δίλημμα υπήρξε για πολλά χρόνια σε ό,τι αφορά τον Ίωνα Δραγούμη και την ερωτική του ζωή, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εξορίας του στην Κορσική. Όπως είναι γνωστό, ο μεγάλος Έλληνας διανοούμενος και πολιτικός, που τόσο αποτρόπαια και πρόσκαιρα χάθηκε, κάτω από τα δολοφονικά πυρά του «παράφρονα» Σαρτζετάκη και των Γυπαραίων του, είχε συλληφθεί και εξορισθεί ως ...επικίνδυνος για το Έθνος όταν εκθρονίσθηκε ο Κωνσταντίνος τον Ιούνιο του 1917. Ως εξ ίσου ...επικίνδυνοι είχαν εξορισθεί στη μακρινή και απομονωμένη Κορσική και ορισμένοι άλλοι επιφανείς πολιτικοί και στρατιωτικοί, μεταξύ των οποίων ο πρώην πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης, ο στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς κ.ά.

Για τις συνθήκες της εξορίας αυτής της ομάδας των Ελλήνων εξορίστων αντιβενιζελικών έχουν γραφεί πολλά βιβλία ή άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά. Το θέμα αναφορικά με την προσωπική ζωή του Ίωνος Δραγούμη, ειδικά στην Κορσική, προέκυψε όταν ο Φρέντυ Γερμανός αποφάσισε, λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του, να διαπλάσει τρία ιστορικά μυθιστορήματα που γνώρισαν και σημαντική εκδοτική επιτυχία. Πρόκειται για τα «Ερωτικά της Κορσικής», την «Τερέζα» και το προγενέστερο «Η Εκτέλεση», το οποίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία και ως τηλεοπτική σειρά. Το κεντρικό πρόσωπο στην ερωτική ζωή του Δραγούμη στα χρόνια εκείνα της εξορίας ήταν η «Τερέζα».

Ο Φρέντυ Γερμανός διευκρίνισε ότι αυτό δεν ήταν το αληθινό της όνομα και ότι επρόκειτο για μια νεαρή σύζυγο Έλληνα συνεξορίστου του Δραγούμη, η οποία επανήλθε στον σύζυγό της ύστερα από τις αταξίες της, απέκτησε παιδιά, συνέχισε να ζει στο μεγαλοαστικό περιβάλλον της Αθήνας και πέθανε σε μεγάλη ηλικία, αφού ξεχάστηκαν οι νεανικές περιπέτειές της, που ούτως ή άλλως ήταν γνωστές μόνο σε πολύ περιορισμένο κύκλο. Στο ομώνυμο μυθιστόρημά του, εμφανίζει την «Τερέζα» ως ηρωίδα σειράς άλλων σχέσεών της με μυθικά πρόσωπα της εποχής, μεταξύ των οποίων ο Έρνεστ Χέμινγουαιη, ο Πάμπλο Πικάσο κ.ά.

Οπωσδήποτε τα στοιχεία για την «Τερέζα» είναι μυθιστορηματικά και λογικά θα έπρεπε να έπρεπε να αναζητήσουμε την ασφαλή διασταύρωσή τους στο μέτρο που αφορούν τη σχέση της με τον Ίωνα Δραγούμη. Η ίδια η ερωτική ζωή του είναι ένα ζητούμενο, καθώς πέραν της «Τερέζας», έχουν καταγραφεί (αυτή τη φορά χωρίς καμιά επιφύλαξη) δύο θυελλώδεις έρωτές του με άλλα ιστορικά πρόσωπα, όπως η Πηνελόπη Δέλτα και η Μαρίκα Κοτοπούλη. Παράλληλα έχουν αναφερθεί σχέσεις του και με άλλες ωραίες γυναίκες της εποχής εκείνης, οι οποίες ωστόσο δεν ήταν διάσημες. Συνήθως επρόκειτο για ξένες, ίσως και έγγαμες, των οποίων άλλωστε η αναφορά γίνεται στο ημερολόγιό του, που κατά μεγάλο μέρος έχει ήδη δοθεί στη δημοσιότητα.

Για την επίμαχη περίοδο της εξορίας της Κορσικής, το αντίστοιχο χειρόγραφό του έχει «χαθεί» και μάλλον υπεύθυνη φέρεται η ίδια η ενδιαφερόμενη, δηλαδή η «Τερέζα», η οποία είχε αναλάβει να φέρει στην Αθήνα τα χειρόγραφα ημερολόγιά του, αλλά το συγκεκριμένο τετράδιο το εξαφάνισε. Έτσι άλλωστε αποφεύχθηκε και η δημοσιοποίησή του, που μοιραία θα προκαλούσε την αποκάλυψη της ίδιας.

Η ύπαρξη του συγκεκριμένου ερωτικού δεσμού με την «Τερέζα» δεν αμφισβητείται ιστορικά. Έχει επιβεβαιωθεί πολλαπλώς από διάφορες μεριές, ακόμη και από την οικογένεια Δραγούμη. Άλλωστε ο Φρέντυ Γερμανός στα εισαγωγικά σημειώματα των μυθιστορημάτων του κάνει εκτενείς αναφορές. Ωστόσο, όμως, αμφισβητούνται τα υπόλοιπα στοιχεία που την αφορούν, όπως και μια σωρεία ερωτικών ή άλλων σκηνών, τις οποίες με λογοτεχνική έμπνευση είχε πλάσει ο συγγραφέας.

Η Ειρήνη Πεσμαζόγλου

στην Κηφισιά το 1935.

Αφότου κυκλοφόρησαν τα μυθιστορήματα του Φρ. Γερμανού, ο οποίος, αν και βεβαίως γνώριζε, ούτε στους πλέον έμπιστους φίλους του δεν αποκάλυπτε την πραγματική ταυτότητα της «Τερέζας», έγιναν διάφορες εικασίες για το αληθινό της όνομα. Η αλήθεια είναι πως, προφανώς επίτηδες και επιμελώς, είχε περιλάβει και ορισμένα στοιχεία που θόλωναν όποιον επιχειρούσε να το αναζητήσει. Όσοι είχαν ερευνήσει τα περιστατικά, κατέληγαν σε δύο «ύποπτες». Η μία ήταν η Ουρανία Δ., σύζυγος άλλοτε αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, και η άλλη ήταν η Ειρήνη Π., σύζυγος πολιτικού και οικονομολόγου. Μήπως άραγε και οι δύο;

Η δημοσιοποίηση του αρχείου του Ίωνος Δραγούμη, που βρίσκεται κατατεθειμένο από το 1960 στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, ξεκαθαρίζει ποια ήταν πραγματικά η «Τερέζα» της Κορσικής. Και έτσι, για να απαντήσουμε στο αρχικό μας δίλημμα, αφήνουμε την ιστορία να γνωρίζει το αληθινό πρόσωπο της ηρωίδας που είχε εμπνεύσει έναν τόσο έντονο έρωτα στον εξόριστο Ίωνα Δραγούμη.