ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΗΡ. ΠΕΤΙΜΕΖΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Επανακυκλοφορεί

το εμβληματικό έργο του Ηρακλή Πετιμεζά

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΖΕΡΒΑΣ ΚΑΙ Ε.Α.Μ.

Το βιβλίο αυτό, που είχε πρωτοκυκλοφορήσει το 1991 με πρόλογο και επιμέλεια του Δημοσθένη Κούκουνα, είναι οι αναμνήσεις του θρυλικού αρχηγού της Αντιστασιακής Ομάδας "Νικήτας" Ηρακλή Πετιμεζά (1903-98) και περιέχει κρίσιμα ντοκουμέντα και οξυδερκείς κρίσεις για τον αγώνα της περιόδου 1941-44. Επανεκδίδεται από τις Εκδόσεις Ariston Books.


Από τον πρόλογο της πρώτης έκδοσης (1991): ...Η απόφαση του Ηρακλή Πετιμεζά, του Νικήτα της Εθνικής Αντιστάσεως, να δώσει στη δημοσιότητα τις αναμνήσεις του και τα σημαντικότερα έγγραφα από το μοναδικό και πράγματι πολύτιμο αρχείο του, αποτελεί μια ουσιώδη συμβολή στην αντιμετώπιση αυτών των ελλείψεων που παρουσιάζει η ελληνική βιβλιογραφία. Ο Ηρακλής Πετιμεζάς με σαφήνεια και αντικειμενικότητα έχει καταγράψει κρίσιμες φάσεις του αγώνα του στρατηγού Ναπ. Ζέρβα κατά την Κατοχή. Πρωταγωνιστής όμως και ο ίδιος στα δίσεκτα αλλά επικά κατοχικά χρόνια, ήταν ένας από τους στενότερους συνεργάτες του στρατηγού και ουσιαστικός εκπρόσωπός του στην Αθήνα, αφ' ότου ο Ζέρβας εγκαταστάθηκε στα βουνά. Σιγηλός, εργατικότατος και δυναμικός, ο Η. Πετιμεζάς πάλεψε με έξαρση και θάρρος, διεξάγοντας με επιτυχία και ευρωπαϊκών προδιαγραφών ακρίβεια και συνέπεια έναν αγώνα πολυμερή. Ήταν εκείνος που εξεύρισκε έμψυχο στελεχειακό υλικό για να συγκροτήσει τον αντάρτικο στρατό του ο Ζέρβας, οργανώνοντας αποστολές αξιωματικών στα βουνά για να πολεμήσουν, εφοδίαζε δε με αναγκαίο υλικό τις αντάρτικες δυνάμεις του ΕΔΕΣ. Είχε συγκροτήσει την περίφημη Ομάδα του Νικήτα, που δρούσε - προκαλώντας την ιδιαίτερη προσοχή των Συμμάχων - με τη συγκέντρωση στρατιωτικών και άλλων πληροφοριών που μεταβιβάζονταν είτε με ασύρματο είτε με συνδέσμους, ενώ βοηθούσε Βρετανούς αξιωματικούς στις δολιοφθορές των. Ο Πετιμεζάς ήταν μέλος της διοικήσεως του Ζερβικού ΕΔΕΣ στην Αθήνα και κρατούσε τις πολιτικές και άλλες επαφές του στρατηγού στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα ως σύνδεσμος. Με τις ιδιότητες αυτές, ο αγωνιστής Πετιμεζάς - ή Νικήτας, όπως ήταν το αντιστασιακό ψευδώνυμό του - ήταν σε θέση να γνωρίζει από πρώτο χέρι τις πολλές εξελίξεις της εποχής, αφού όχι απλά τις παρακολουθούσε, αλλά και συμμετείχε ενίοτε στη διαμόρφωσή τους. (...)

Δ. Κούκουνα: Η ΚΡΗΤΗ ΥΠΟ ΚΑΤΟΧΗ

Για πρώτη φορά τα πράγματα με το όνομά τους. Αποκαλυπτικές σελίδες για την κατεχόμενη Κρήτη επί τη βάσει αδιαμφισβήτητων ντοκουμέντων. Τι, ποιοι και πώς...

«Η Κρήτη υπό Κατοχή – Η Μάχη της Κρήτης και η Εθνική Αντίσταση, Κατοχή και δοσιλογισμός» του ιστορικού συγγραφέα Δημοσθένη Κούκουνα
(Εκδόσεις Ariston Books, τιμή 24 euro)

https://historiabooks.gr/shop/ariston-books/ellinika/demosthene-koukouna-i-kriti-ipo-katochi/


Ένα βιβλίο αποκλειστικά για την Κρήτη, για τον αγώνα και τις αγωνίες της, για τις θυσίες και τις καταστροφές που βίωσαν οι Κρητικοί σε όλα τα χρόνια της δουλείας, από την άνοιξη του ’41 μέχρι το καλοκαίρι του ’45. Ο αγγλογερμανικός ανταγωνισμός σε ένα από τα πιο σημαντικά γεωστρατηγικά σημεία της Μεσογείου που οδήγησε στο ολοκαύτωμα της μεγαλονήσου. Η ελλιπής οχύρωση της Κρήτης που προηγήθηκε της μεγάλης μάχης και της ηρωικής αντίστασης για να ακολουθήσει η εσπευσμένη εγκατάλειψή της από τις συμμαχικές δυνάμεις. Ο κατακτητής έδειξε μια από τις σκληρότερες συμπεριφορές σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη με ομαδικές εκτελέσεις και απερίγραπτες καταστροφές, υλικές και ανθρωπιστικές, που όμως δεν σίγασαν τη διάθεση των Κρητικών για αγώνα. Το μεγαλείο της Εθνικής Αντίστασης, η καθημερινή ζωή στην Κρήτη, η πολιτική ατμόσφαιρα στα αστικά κέντρα της μεγαλονήσου, τα κυριότερα δραματικά γεγονότα, αλλά και αποκαλυπτικές σελίδες για την πολιτική και οικονομική συνεργασία ορισμένων Κρητικών που αμαύρωσαν τη συνολική εικόνα…

Ο ΚΩΝ. ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ
ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ
ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Η περίφημη φωτογραφία του Κων. Μητσοτάκη με τους δύο Γερμανούς αξιωματικούς μπροστά από το γερμανικό στρατοδικείο Χανίων, όπου ο ίδιος ως γερμανομαθής ήταν διαπιστευμένος συνήγορος. Αρχικά η δημοσίευσή της από την "Αυριανή" το 1985 έκανε αίσθηση, αμέσως όμως αμβλύνθηκαν οι εντυπώσεις όταν έγινε γνωστό ότι οι δύο Γερμανοί ήταν αντιχιτλερικοί.

25 Μαρτίου 1944: Η απελευθέρωση των φυλακισμένων στην Αγυιά. Δεξιά ο Ιω. Πασσαδάκης, κατοχικός υπουργός Κρήτης και στενός φίλος του πατέρα Μητσοτάκη. Δίπλα του ο Κων. Μητσοτάκης και οι υπόλοιποι αποφυλακισθέντες. Κάποιοι χαιρετούν χιτλερικά για να φανούν αρεστοί, όχι όμως ο νεαρός Μητσοτάκης.

Του Δημοσθένη Κούκουνα*

Έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμη και μαύρες μέθοδοι για να θιγεί η ανάμιξη του Κων. Μητσοτάκη στην Εθνική Αντίσταση επί Κατοχής, που επιχειρήθηκε να αμαυρωθεί. Αλλά η θετική συμβολή του κατά την περίοδο εκείνη στην Κρήτη έχει αναγνωρισθεί από όλες τις πλευρές, αν και τα ιστορικά γεγονότα θα επαρκούσαν για να το επιβεβαιώσουν.

Είναι χαρακτηριστική η δημοσίευση το 1985 φωτογραφίας του Κ. Μητσοτάκη με δύο ένστολους Γερμανούς από την εφημερίδα Αυριανή. Αν και η φωτογραφία δεν ήταν προϊόν φωτομοντάζ, ωστόσο αφέθηκε να εννοηθεί ότι ήταν συνεργάτης των Γερμανών. Παρά τη δημοσιότητα που δόθηκε για πολιτικούς λόγους τότε, το γεγονός δεν μείωσε τη δημόσια εικόνα του, διότι διαπιστώθηκε ότι οι δύο εικονιζόμενοι Γερμανοί αξιωματικοί κάθε άλλο παρά χιτλερικοί ήταν. Στο πλαίσιο της ίδιας σκοπιμότητας, εκδόθηκαν δύο βιβλία, που έγραψαν δημοσιογράφοι, δεδηλωμένοι φανατικοί έως εμπαθείς πολιτικοί αντίπαλοί του (Νίκος Κακαουνάκης, Βίος και Πολιτεία του Μητσοτάκη, Κάκτος, Αθήνα 1985 και Χάρη Πασβαντίδη, Ο Εφιάλτης, Αθήνα 1991). Δεν ήταν αυτά τα μόνα που έχουν δει το φως της δημοσιότητος κατά το παρελθόν για το ίδιο θέμα, ενώ μια σειρά άλλων δημοσιευμάτων σε εφημερίδες κατά το παρελθόν, κυρίως υποκινούμενα από πολιτικούς ή εσωκομματικούς αντιπάλους του, επιχειρούσαν τον ίδιο στόχο. Το ζήτημα δεν είναι να κριθεί το μέγεθος της αξιοπιστίας των συγγραφέων, που δεν μας αφορά, αλλά να διακριβωθούν τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία μέσα στις σελίδες των προαναφερθέντων βιβλίων κακοποιούνται βάναυσα και κυρίως κακόπιστα.

Υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός στο Αλβανικό Μέτωπο και στη συνέχεια, μετά τη συνθηκολόγηση, παρέμεινε υποχρεωτικά για περισσότερο από ένα χρόνο στην Αθήνα μέχρι να εξασφαλίσει άδεια για να επιστρέψει στα Χανιά. Ο πατέρας του, σεβαστή προσωπικότητα της πόλης, είχε την άποψη ότι το εθνικό συμφέρον επέβαλε ο τόπος να περάσει ειρηνικά την περίοδο αυτή, αφού μετά τη λήξη της Μάχης της Κρήτης ο κατακτητής είχε επιβληθεί με μια σειρά ομαδικών εκτελέσεων, γι’ αυτό και πρωταγωνίστησε σε κάθε ευκαιρία – μαζί με άλλους επιφανείς πολίτες της Κρήτης – να διασφαλισθεί η ησυχία στην τοπική κοινωνία.

Ούτε καν 25χρονος δεν ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης όταν επέστρεψε στην κατεχόμενη Κρήτη και ως γερμανομαθής άρχισε να δικηγορεί ενώπιον του γερμανικού στρατοδικείου που λειτουργούσε στην έδρα του Φρουρίου Κρήτης. Αμέσως όμως διασυνδέθηκε με τοπικές αντιστασιακές κινήσεις και με τις συμμαχικές μυστικές υπηρεσίες που λειτουργούσαν, παρέχοντας υπηρεσίες στην Εθνική Αντίσταση.

Ο Μητσοτάκης πήρε μέρος στην πρώτη συμφωνία του Θερίσου (7 Νοεμβρίου 1943), κατά την οποία επιτεύχθηκε συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων ΕΟΚ και ΕΑΜ. Εκ μέρους της πρώτης είχαν παραστεί οι Νικ. Σκουλάς, Μ. Σπανουδάκης, Κων. Μητσοτάκης και Μιχ. Μποτωνάκης και εκ μέρους του ΕΑΜ οι Εμμ. Μάντακας, Αντ. Μαρής, Εμμ. Ζεβελάκης και Στ. Σφακιωτάκης, ενώ ήταν παρών ο Μιλτ. Πορφυρογένης, καθώς και ως εκπρόσωπος του Συμμαχικού Στρατηγείου ο «Αλέκος» (Γιαν Φίλντινγκ). Ο Κ. Μητσοτάκης, ακριβώς λόγω της διάθεσης που είχε επιδείξει για συνεργασία με την «άλλη» πλευρά, τους αριστερούς, είχε προκαλέσει την εχθρότητα του αρχηγού της ΕΟΚ Νικ. Σκουλά, ο οποίος μέχρι τότε δύο φορές είχε αρνηθεί να τον δεχθεί στη διοίκηση της οργάνωσης. Μετά από τη συμφωνία αυτή, ο Μάντακας και ο Πορφυρογένης έφυγαν για την ηπειρωτική Ελλάδα, όπου πήραν μέρος στην ΠΕΕΑ.

Περισσότερο καθοριστικός ήταν ο ρόλος του στη νεώτερη συμφωνία, στην οποία κατέληξαν οι εκπρόσωποι των δύο κυρίων παρατάξεων στην Τρομάρισσα των Λευκών Ορέων (15 Σεπτεμβρίου 1944). Επρόκειτο, θα μπορούσε να πει κανείς, για μια μικρή Καζέρτα χωρίς ξένους επιδιαιτητές όμως. Προβλεπόταν η ίδρυση πενταμελούς κοινής διοικητικής επιτροπής με αντικείμενο την περαιτέρω διεξαγωγή του αγώνα στον Νομό Χανίων μέχρι την πλήρη απελευθέρωση και την άφιξη της εθνικής κυβέρνησης, αποκηρυσσόταν το Τάγμα Χωροφυλακής Παπαγιαννάκη και αναλαμβανόταν η συγκρότηση τοπικού εθνικού στρατού, στον οποίο θα εντάσσονταν οι ένοπλοι αντάρτες υπό καθεστώς ισοτιμίας και με διοικητή κοινής εμπιστοσύνης. Το συμφωνητικό υπογραφόταν για λογαριασμό της Παγκρήτιας Επιτροπής ΕΑΜ από τους Ν. Γαλάνη (Μανουσάκη), Ν. Σακλαμπάνη, Γρ. Κοντεκάκη και Κυρ. Κολοκυθά, για δε την ΕΟΚ από τους Ν. Σκουλά, Ιωσ. Βολουδάκη, Μιχ. Μποτωνάκη, Εμμ. Νικολούδη και Κων. Μητσοτάκη.

Με συμπληρωματικό πρωτόκολλο, εννέα ημέρες αργότερα, ορίσθηκε ως διοικητής του 14ου Συντάγματος και φρούραρχος Χανίων ο συνταγματάρχης Στυλ. Σφακιωτάκης με υποδιοικητή τον ταγματάρχη Εμμ. Νικολούδη, ενώ εγκρινόταν η διαδοχή του Ιω. Πασσαδάκη από τον Επίσκοπο Αγαθάγγελο, που θα έχει δύο συμβούλους, έναν από την κάθε οργάνωση (ορίστηκαν ο συνταγματάρχης π.δ. Γ. Παπουτσάκης από το ΕΑΜ και ο δικηγόρος Στ. Κελαϊδής από την ΕΟΚ). Επίσης ορίστηκαν τα μέλη της κοινής διοικητικής επιτροπής: Ν. Μανουσάκης ή Γαλάνης (πέθανε σε λίγες μέρες και αντικαταστάθηκε από τον Δ. Βλαντά) και Ιωσ. Μαυριγιαννάκης για το ΕΑΜ, Νικ. Σκουλάς και Ιωσ. Βολουδάκης για την ΕΟΚ.

Ο Κων. Μητσοτάκης εθεωρείτο συμπαθής και από τον Βλαντά και τον Πορφυρογένη, αλλά και από τον Πασσαδάκη, ο οποίος μεσολάβησε για τη διάσωσή του.

* Από το βιβλίο του Δημοσθένη Κούκουνα «Η ΚΡΗΤΗ ΥΠΟ ΚΑΤΟΧΗ – Η Μάχη της Κρήτης και η Εθνική Αντίσταση, Κατοχή και δοσιλογισμός στην Κρήτη», έκδοση Ariston Books (2017).